آغاز آذر ماه مصادف بود با سی و هفتمین سالگرد عملیات طریق القدس و همکاریهای ظفربخش ارتش و سپاه. رژیم بعث صدام در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ از طریق زمین و هوا به ایران اسلامی حمله کرد و این آغاز ۸ سال مبارزه با رژیم بعثی بود. یکی از نکات مهم جنگ تحمیلی که شاید کمتر به آن اشاره میشود اتحاد و یکدلی میان نیروها و فرماندهان ارتش و نیروهای سپاه بود که در سالهای آغازین جنگ و بخصوص در عملیات بیت المقدس و طریق القدس بسیار حیاتی بود. اکنون ۳۷ سال از رشادت‌های رزمندگان اسلام در عملیات طریق القدس می گذرد و جا دارد مورخان به این مرحله سرنوشت ساز از جنگ تحمیلی توجه بیشتری بکنند.
اگرچه قبل از تجاوز رژیم بعث عراق به ایران و همزمان با فعالیت ضدانقلاب در مناطق غربی کشور نیز سپاه و ارتش با هم تعامل داشتند اما همکاری این دو نیرو در دوران دفاع مقدس، و پس از عزل ابوالحسن بنی‌صدر و به دست گرفتن فرماندهی جنگ توسط امام خمینی(ره) بسیار بیشتر شد و با طراحی عملیات مشترک توسط فرماندهان ارتش و سپاه، روند جنگ وارد مرحله جدیدی گردید. این تعاملات به گونه‌ای رخ داد که در ابتدای جنگ، ارتش وارد عمل شد و سپاه و نیروهای مردمی با توانی مضاعف شرایط را برای پیروزی‌های مکرر فراهم کردند و به مرور، نیروهای سپاه مسئولیتهای بیشتری را در طراخی و عملیات متقبل شدند. هرچند در سالهای ابتدایی جنگ همکاری نزدیکی بین ارتش و سپاه وجود داشت با گذشت سالها و با وسیعتر شدن حوزه فعالیت‌های نظامی و زیر ساختی سپاه، هماهنگی‌ها دشوار شد و متاسفانه در مواردی سوء‌تفاهم‌هایی در تعامل میان ارتش و سپاه بوجود آمد.
اکنون که براساس تازه‌ترین رده‌بندی توانمندی نظامی کشورهای جهان، ایران اسلامی یکی از قدرتمندترین نیروهای نظامی دنیا بحساب میآید و از این حیث با ۷ پله صعود در جایگاه ۱۳ و بالاتر از رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی قرار دارد، باید اتحاد و همدلی میان نیروهای مسلح تقویت یافته تا توان نظامی ما از وضعیت کنونی هم بهتر شود. یکی از دلایل تنزل وضعیت نظامی برخی از کشورهایی که در دهه‌های آخر قرن بیستم قدرتمند بودند، عدم هماهنگی و تعامل لازم میان شاخه‌های مختلف نظامی آنها بوده به گونه‌ای که یک شاخه رشدی نامتعادل نسبت به دیگر شاخه‌ها داشته و هرچند کلیت بدنه نظامی کشورهای مذکور بزرگتر شد، ولی قدرتشان کاهش یافت. نیروهای ارتش و سپاه در تعامل با یکدیگر و در تعامل قوای سه گانه باید به این مهم توجه ویژه‌ای داشته باشند.
اتحاد ارتش و سپاه از روزهای اول انقلاب و روزهای آغازین جنگ تحمیلی از مهمترین خواسته‌ها و اهداف امام خمینی (ره) و فرماندهان ارشد ارتش و سپاه بود. محسن رضایی، فرمانده سپاه پاسداران در دوران جنگ، با ذکر خاطره حضور فرماندهان سپاه و ارتش در محضر حضرت امام(ره)، در رابطه با تاکید امام خمینی(ره) به وحدت ارتش و سپاه می‌گوید: «بعد از عملیات رمضان و تحمل سختی‌های فراوان به همراه شهید صیاد خدمت امام(ره) رسیدیم. پس از اینکه گزارشمان را خدمت امام(ره) ارائه کردیم ایشان دست‌های ما را گرفتند و در میان دست‌های هم قرار دادند. این حرکت امام(ره) برای همه فرماندهان ارتش و سپاه یک حرکت نمادین بود. این در همان اتاق جماران اتفاق افتاد. در واقع امام(ره) یعنی نایب حضرت امام زمان(عج)، رهبر انقلاب، فرمانده کل قوا که هم با این حرکت خودشان و هم صحبت‌هایشان به خوبی مسیر حرکت بچه‌های جنگ را ترسیم فرمودند.»
همانطور که اشاره شد، با مروری به بسیاری از عملیات‌های سالهای آغازین جنگ تحمیلی میتوان نشانه‌های متعددی از اینگونه تعاملات و همکاری میان شاخه‌های مختلف نهادهای نظامی دید. به گفته بسیاری از کارشناسان و مورخان جنگ تحمیلی، عملیات طریق القدس گل سر سبد این همکاریهای بود. این عملیات یکی از بزرگترین عملیات‌ها و دستاورد‌های دفاع مقدس و محصول شکل‌گیری وحدت و یکپارچگی ارتش، سپاه و سایر نیروهای رزمنده بود که منجر به آزادسازی شهر بستان و شکست خفت بار ارتش بعثی صدام شد. در این عملیات ارتش با ۲۰ گردان رزمی و ۱۰ گردان توپخانه و سپاه با ۳۰ گردان رزمی و ۲ گردان حضور داشتند. در مجموع، عملیات طریق القدس در حدود یک هفته به طول انجامید و پس از نبرد‌های مستمر شبانه روزی، دشمن به پشت رودخانه نیسان در جنوب منطقه عملیاتی رانده شد و ۶۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های اشغالی از جمله شهر بستان آزاد شد. از دیگر تبعات این عملیات که همکاری نزدیک ارتش و سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایرانِ را در بر داشت؟ این بود که با انجام این عملیات، برای اولین بار نیروهای ایرانی توانستند خود را به مرز بین‌المللی برسانند که از نظر سیاسی اهمیت زیادی برای ایران داشت. تهدید دشمن از محور سوسنگرد – حمیدیه به سمت اهواز مرتفع و احتمال اشغال اهواز و سوسنگرد از سوی ارتش عراق نیز منتفی شد. پیوستگی خطوط دفاعی ارتش عراق که از مهران در غرب کشور تا خرمشهر در جنوب کشور برقرار بود گسسته شد و به ناچار خطوط تدارکاتی دشمن طولانی گشت و موجب شکاف بین نیروهای شمال به جنوب یعنی بین سپاه چهارم و سوم ارتش عراق شد.
انشاالله با مرور دقیقتر حماسه هایی همچون عملیات طریق القدس بتوانیم راه وحدت بخش رزمندگان و شهدای این عملیات و دیگر عملیات‌های جنگ تحمیلی را ادامه دهیم و بتوانیم بار دیگر دروان طلایی امام را تکرار کنیم.
