پس از پایان جنگ تحمیلی و حتی در دوران هشت سال دفاع مقدس، نکته‌ای که غالبا در هیاهو و سختی‌های آن سالها گم میشد و کمتر رسانه‌ای به آن میپرداخت، چالش‌های و سختی‌های شیرزنانی بود که در کنار همسران ایثارگر و جانبازشان روزها را سر میکردند و امروز پس از گذشت ۳۰ و اندی سال از پایان جنگ، تبدیل به نماد عشق و صبر و فداکاری شده‌اند. بسیاری از این همسران جانبازان و ایثارگران پا به پای همسرانشان زجر کشیده‌اند و فداکاری کرده‌اند. زنانی که با شب‌های دراز بیماری و مشکلات روحی روانی همسران جانبازشان سالهای جوانی و میانسالی خود را گذراندند. ما نیز در صدای مدافعان به اندازه دیگر همکارانمان در عرصه رسانه مقصریم که بیشتر به درد و رنج‌های آنها نپرداخته و در حد لیاقتشان مشکلات آنها را رسانه‌ای نکردیم. در این مقاله نگاهی کلی خواهیم داشت به وضعیت معیشتی این شیرزنان و اینکه نهادهای دولتی بخصوص بنیاد شهید چه تسهیلاتی برای این عزیزان پس از فوت همسران جانباز و یا ایثارگرشان در نظر میگیرند.
در مطالعاتی که چند سال پیش توسط بنیاد شهید در ارتباط با کیفیت زندگی و به طور کلی خدمت رسانی به همسران جانبازان انجام شده، نتیجه گیری این بود که کیفیت زندگی همسران جانبازان بسیار پایین‌تر از کیفیت زندگی دیگر زنان متاهل جامعه است و در تقریبا تمام جوانب منجمله رفاه مادی و محیطی، روابط زناشویی، روابط فامیلی، رفتارهای اجتماعی، رفتارهای سیاسی، رضایت شغلی، فعالیت ورزشی، به لحاظ آماری تفاوت معناداری میان دو گروه وجود دارد.
طبق ماده ۱۲ و ۱۳ قانون جامع خدمت‌رسانی به ایثارگران، تمامی ایثارگران بدون در نظر گرفتن درصد به همراه افراد تحت تکفل شامل همسر و فرزندان تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی بوده و بدون سقف و محدودیت میتوانند از مزایا استفاده کنند. برابر آئین‌نامه ماده ۱۲ قانون جامعه، به عنوان مثال، خدمات دندان پزشکی تحت پوشش بیمه پایه بوده و بنیاد از طریق دستورالعمل خاص دندان پزشکی به شخص ایثارگر سالانه کمک هزینه دندان پزشکی پرداخت میکند ولی به دلیل کمبود اعتبارات برای همسران جانبازان امکان مساعدت وجود ندارد.
واقعیت این است که نیازهای همسران جانبازان بخصوص پس از فوت همسرانشان نادیده گرفته میشود و با قطع حق پرستاری به مشکلات مالی آنها افزوده میشود. سال گذشته روزنامه ایران سراغ تعدادی از همسران جانبازان رفت و با تنی چند از آنها مصاحبه‌ای انجام داد. این یرای اولین بار بود که یک رسانه داخلی به شکلی جدی حالی از این شیرزنان میپرسید و پای درد و دل آنها مینشست. در یکی از این مصاحبه‌ها، همسر شهریار نخعی جانبازی که ویلچرنشین است گفت بعد از ۳۰ سال نگهداری از همسرش هنوز هم نگران آینده است. همسر این جانباز ۷۰ درصدی سالهاست که تنها کمک رسان و سنگ صبور همسر جانبازش است. به گفته این زن فداکار، جانبازان در فیش حقوقی حق پرستاری دریافت می‌کنند اما این مبلغ که بخش اعظم حقوق آنها را شامل میشود و بعد از فوت قطع می شود. همین عامل هم بزرگ ترین نگرانی او و بسیاری از دیگر همسران جانبازان است.
«همسر این جانباز ویلچری در ادامه گفت «در طول این همه سال پرستاری عاشقانه از همسرم، تمام مفاصلم دچار مشکل شده‌اند. مجبورم همه کارها را خودم انجام دهم. یکی دو بار هم پرستار گرفتیم اما به دلیل مشکلاتی که به وجود آمد ترجیح دادم خودم از همسرم نگهداری کنم. حمل‌ونقل ویلچر و سنگینی آن خیلی به کمرم فشار آورده، در عین حال مشکل کلیه و خونریزی‌های مکرر هم دارم. تا امروز حتی یک ریال هم کمک هزینه برای دندانپزشکی به من تعلق نگرفته است. یک بار به بنیاد شهید مراجعه کردم، گفتند که تو برای رضای خدا با یک جانباز ازدواج کردی؛ نباید توقعی از ما داشته باشی. این حرف آنها مثل پتک توی سرم کوبیده شد. همسرم جانباز بود که من عاشقانه با او ازدواج کردم. اما بالاخره دردهای ناشی از نگهداری از جانباز هم خیلی زیاد است. آیا نباید کسی به داد ما برسد؟»
همانطور که قبلا هم در مقاله‌ای که در این مورد منتشر کردیم و از قول جانباز غلام هاشمی گفتیم، «در جنگ فقط جانبازها نسوختند بلکه خانواده آنها هم سوختند. خانواده جانبازان از درون سوختند درحالی که کمتر کسی از درون آنها خبر داشت و کمتر کسی توجهی به زخمهای آنها میکرد.» در این سالهای حتی بنیاد شهید هم به همسران جانبازان بی‌اعتنا بود و حتی موارد بسیاری از توهین و بی‌احترامی به همسران و خانواده‌های جانبازانی که بدنبال دریافت حق و حقوق خود از بنیاد شهید بوده‌اند، گزارش شده.
به هر حال ما هم امیدواریم که فراکسیون در حال تشکیل ایثارگران مجلس یازدهم به این موضوع ورود کرده و از تمام منابع مالی و انسانی برای توسعه و بهبود وضعیت این شیرزنان مظلوم و همسران ایثارگران و جانبازان استفاده کند تا آنها نیز مزد سالها زحمت و فداکاری خود را بگیرند و احساس نکنند که مسئولین و نظام به آنها پشت کرده‌اند. در واقع همسران ایثارگران و جانبازان پرستاران فراموش شده ای هستند که باید در تصمیم گیری‌های بنیاد شهید و فراکسیون ایثارگران مجلس به یاد آیند و مورد توجه قرار گیرند.
