اگر به روایات و تعاریف کلمه شهادت نگاهی بیاندازیم به راحتی متوجه این مهم میشویم که مرگی شهادت محسوب میشود که فرد با توجه به خطرات مشخص و در راهی مقدس و یا طبق تعبیر قرآنی آن، فی سبیل الله، قدم بردارد. شهادت میتواند شامل مرگ در حین خدمت، تحصیل یا در هر موقعیت دیگری باشد، و بر اساس روایات در واقع شهادت یا میتواند در راه خدا باشد و یا در راه هدفی مقدس. یکی از بحث‌های مطرح شده در جامعه ایثارگران و بخصوص جانبازان در سالهای پس از پایان دفاع مقدس مربوط به فوت جانبازانی است که سالها پس از مجروحیت و به خاطر صدمات و جراحاتشان به شهادت میرسند. اما سوال اینجاست که با توجه به دسته بندی درصدی جانبازان، و اینکه در حال حاضر فقط جانبازان ۷۰ درصد به بالا هنگام مرگ شهید محسوب میشوند، آیا اینکه جانبازان دیگر که در بسیاری از موارد تا ۵۰ درصد جانبازی دارند و سالها با عواقب آن زندگی کرده‌اند، نباید پس از مرگ به عنوان شهید از آنها یاد شود؟
همانطور که میدانید دلیل اهمیت این موضوع برمیگردد به تسهیلات و مزایای خانواده‌های شهدا که پس از فوت یا شهادت جانباز به خانواده آن عزیزان تعلق میگیرد. در حال حاضر و طبق ماده ۱۵ قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان مصوب ۳۱/۳/۱۳۷۴ مجلس، فقط آن دسته از جانبازانی که بنا به تشخیص کمیته تخصصی بنیاد شهید به دلیل ضایعات ناشی از جانبازی فوت نمایند شهید محسوب شده وخانواده و افراد تحت تکفل آنان طبق ضوابط جاری در بنیاد شهید انقلاب اسلامی تحت پوشش بنیاد مزبور قرار می‌گیرند. طبق ماده یک همین قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی نیز و بر اساس حکم شماره ۹۰۲۴/۱ مورخه ۲۶/۲/۷۱ مقام معظم رهبری، مقرر شده است که جانبازان ۷۰ درصد پس از مرگ شهید محسوب گردند و نه دیگر جانبازان. نتیجتا اگر جانبازان ٧٠ درصد به هر دلیلی فوت کنند شهید محسوب میشوند و طبیعتا فرزندانشان نیز فرزند شهید محسوب میشوند و تسهیلات خانواده شهدا به این افراد نیز تعلق میگیرد. البته استثنایی هم وجود دارد و آن این است که اگر جانبازان ۵۰ درصد و یا بالاتر هم بر اثر مستقیم جراحت دوران دفاع مقدس فوت کنند، شهید محسوب میشوند، در غیر این صورت جانباز متوفی خواهند بود.
همانطور که مستحضرید بسیاری از جانبازان، بخصوص جانبازان جنگ تحمیلی، سالها رنج و سختی کشیده‌اند که مطمئنا این عزیزان پاداشی عظیمی نزد پروردگار دارند و همانطور که رهبر معظم انقلاب هم فرمودند: «جانبازان مقامی بالاتر از شهدا دارند زیرا همواره مصائب و سختی‌های جنگ و مجروحیت برای آنان پایان ندارد و فضیلت اعمال در سختی آنهاست.» بر همین اساس تمام جانبازان و عزیزانی که چه در جبهه‌های جنگ حق علیه باطل و چه در دیگر عرصه‌ها مانند جانبازان امنیت و تمام کسانی که در راه خدمت به کشور و در راه خدا سلامتی فیزیکی و روانی خود را فدای صلابت و پایداری کشور کرده اند، باید همگی مستحق این باشند که پس از فوتشان خانواده‌های آنها در امنیت مالی و اجتماعی باشند، و شاید وقت آن رسیده باشد که قوانین مذکور مرور و بازنگری شوند. بسیاری معتقدند که قانون فعلی حداقل باید شامل تمام جانبازان ۵۰ درصد شود و هر جانباز ۵۰ درصد که به هر دلیلی فوت میشود، قانونا بایستی شهید محسوب شود.
حالا که مجلس یازدهم کار خود را آغاز کرده و با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از نمایندگان مجلس یازدهم خود از جامعه ایثارگران، جانبازان، و خانواده‌های شهدا هستند، زمان مناسبی است که اصلاحاتی اساسی در قوانین مربوط ایجاد شود. به عنوان مثال در حال حاضر جانبازانی که خودکشی و خودسوزی میکنند شهید تلقی نمی گردند. درخصوص پرونده این گروه از جانبازان، موضوع در کمیسیونی متشکل از ۳ روانپزشک مطرح میگردد تا در صورتی که نحوه حادثه را از مصادیق روشن اختلالات روانی غیر ارادی ناشی از جنگ دانستند نظریه خود را به بنیاد شهید جهت تشکیل پرونده شهادت اعلام نمایند. در همین راستا نیز پرونده جانبازان دارای کمتر از ۷۰ درصد که به علت خودکشی فوت نموده‌اند و دارای مجروحیت اعصاب و روان نیز می‌باشند قابل طرح و بررسی در کمیسیون ویژه خودکشی می‌باشند. اما سوالی را که واقعا اینجا باید مطرح کرد اینست که چرا هر ساله تعداد قابل توجهی از جانبازان به خاطر شرایط سخت جانبازی و عدم دریافت تسهیلات مناسب و کافی درمانی و معیشتی، که البته همیشه همراه با مشکلات روحی ناشی از تجربیاتشان در میادین جنگی و پس از آن بوده، بجایی میرسند که دست به خودکشی میزنند؟
خداوند در سوره آل عمران مى‌فرماید «الّذین استجابوا للَّه والرّسول من بعد ما اصابهم القرح للّذین احسنوا منهم و اتّقوا اجر عظیم.» کسانى که به میدان جنگ و جهاد در راه خدا رفتند و مجروح و زخمى شدند، این اجر و پاداش بزرگ براى آنها مى‌ماند. شاید از روی همین اصل جانبازان را شهدای زنده می‌نامند. متاسفانه در حالی که حتی خانواده‌های عزیزان جانبازی که طبق قانون کنونی پس از مرگ شهید محسوب میشوند، از شرایط مناسبی برخوردار نیستند و امکانات کافی در اختیارشان قرار نمیگیرد، خانواده‌ها و فرزندان شاهدی که پدران جانبازانشان را از دست میدهند اما پدرانشان شهید محسوب نمیشوند تقریبا هیچ مزایایی ندارند و به هیچ وجه در شرایط ایده آلی به سر نمی‌برند.
