همانطور که در خبرها خواندید، هفته گذشته محل سکونت نخست وزیر عراق، مصطفی الکاظمی، در بغداد هدف حمله یک پهپاد پر از مواد منفجره قرار گرفت. گروه رسانهای امنیتی عراق در بیانیهای که منتشر کرد از این حمله به عنوان «سوءقصد به جان الکاظمی با حمله یک پهپاد بمبگذاری شده» یاد کرد و تاکید کرد که این حمله ناموفق بوده است و الکاظمی در محل نیوده. در این حین، برخی مقامات امنیتی و منابع نزدیک به شبهنظامیان عراق ادعا کردند که این حمله از سوی یک گروه مورد حمایت ایران انجام شده که البته همچنان با گذشت پیش ار یک هفته هیچ سندی مبنی بر تائید این ادعا ارائه نشده است.
به هرحال برغم این حاشیهها، بسیاری از ناظران مسائل ایران و عراق معتقدند اگر ما بتوانیم با واقعیتهای جدید عراق هماهنگ شویم میتوانیم نفوذ معنوی خودمان را در عراق حفظ کنیم. یکی از این واقعیات، کم شدن قدرت گروههای نزدیک به سیاستهای ما در انتخابات عراق است و اکنون افزایش اتهاماتی که به یکی از همین گروهها در حمله پهبادی به خانه الکاظمی وارد شده، وضعیت را برای ما دشوارتر کرده است.
در همان ساعات اول پس از این سوء قصد نافرجام، رسانههای مختلف در منطقه و دیگر نقاط جهان به تجزیه و تحلیل این حادثه پرداخته و تاثیر احتمالی این واقعه بر سیاستهای داخلی عراق را بررسی کردند. اگرچه از ایران تا آنسوی آبها تقریبا تمامی کشورهای موثر در صحنه جهانی، و تمامی بازیگران عرصه سیاست در منطقه این حمله را محکوم کردند اما در خلالِ این محکوم کردنها، در عراق زمزمههایی بلند شد که خط مرتبط با ایران، متهم اصلی ماجراست. در کنار این اتهامزنیها در داخل عراق، برخی از تحلیلگران رسانههای عرب زبان منطقه هم صحبتهای الکاظمی مبنی بر اینکه وی به خوبی میداند چه کسانی و گروههایی پشت این نقشه بوده اند را تکرار کردند و تفسیرشان از این سخنان این بود که او نیز مانند برخی افسران امنیتی عراقی، گروههای شیعه نظامی را مسئول این سوءقصد میداند. برخی حتی فرانر رفته و ادعا کردند پهپادهای استفاده شده توسط شبهنظامیان شیعه، در ایران ساخته شده بوده! در این میان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان پس از انتشار خبر این سوقصد نافرجام در توئیتی نوشت «سوءقصد به جان نخستوزیر عراق فتنه جدیدی است که رد آن را باید در اتاقهای فکر خارجی جستجو کرد»
در کنار پررنگ شدن این فضای ایرانهراسی در عراق، تحولات سیاسی این کشور را نیز نمیتوان نادیده گرفت. به هر حال صرفنظر از نمایشی بودن یا نبودن سوءقصد به جان نخست وزیر عراق، نگرانیهایی در مورد وضعیت کنونی عراق میان دولتمردان ما وجود دارد که فراتر از حادثه سوءقصد به الکاظمی است. ماه گذشته در انتخابات پارلمانی عراق، گروههای سیاسی شیعه نزدیک به محور مقاومت چندین کرسی در پارلمان این کشور را از دست دادند. بر اساس نتایج اعلام شده از سوی کمیساریای عالی مستقل انتخابات این کشور، حزب مقتدی صدر با کسب ۷۳ کرسی برنده اکثریت کرسیهای پارلمان شده است. مستقلین با ۴۰ کرسی و ائتلاف تقدم به رهبری محمد الحلبوسی رئیس پارلمان با ۳۸ کرسی در رده دوم و سوم قرار گرفتند. ائتلاف دولت قانون وابسته به نوری المالکی و حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی و ائتلاف فتح به ریاست هادی العامری هم هر کدام توانستند به ترتیب فقط ۳۴، ۳۲ و ۱۷ کرسی به دست بیاورند. البته پس از اعلام نتایج انتخابات برخی جریانات مهم سیاسی وابسته به گروههای شیعه نسبت به نتایج معترض بوده و حاضر به پذیرش آن نشدند. این مقاومتها در مقابل نتایج انتخابات البته به نتیجهای نمیرسد که این امر از یک سو به علت تغییرات واقعیات سیاسی عراق است و از دیگر سو ناشی از اشتباهات تاکتیکی و استراتژیک گروههای نزدیک به ما می باشد.
در شرایط کنونی و با توجه به تائید صحت انتخابات توسط آیت الله سیستانی و دیگر مراجع تقلید در نجف، ما راهی بجز قبول نتایج آن نداشته و نخواهیم داشت و نمیتوانیم در شرایط حساس منطقه به فاصله ایجاد شده میان نجف و قم از یک سو، و تهران و بغداد از دیگر سو بیافزائیم. این در حالی است که موقعیت حشدالشعبی در عراق به دلیل اختلافات درون حزبی میان رهبران این گروه و شکست در انتخابات اخیر ضعیفتر شده و نمیتوانیم مانند گذشته روی نفوذ سیاسی آنها در عراق حساب کنیم.
نکته دیگری که در بالا اشاره شد اشتباهات تاکتیکی و استراتژیکی است که گروه های نزدیک به ما در عراق مرتکب شدهاند که هم باعث شکست خودشان شده و هم به ایرانهراسی در عراق دامن زده است. در واقع این گروهها شریک استراتژیک با تدبیری برای ما نبودهاند و این موضوعی است که در بازنگریهای ما باید مورد توجه قرار گیرد.
در بحث اشتباهات استراتژیک، سناریوی خودسری نیروهای نزدیک به ما در عراق را نمی توان نادیده گرفت. چند ماه پیش روزنامه الشرق الوسط در مورد اختلاف حشدالشعبی و سپاه قدس بر سر حمله به نیروهای آمریکایی در عراق خبر داد که به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران سیاسی نشان از تمایل برخی از رهبران این گروه به خودمختاری دارد. به همین دلیل است که اگر حشدالشعبی که یکی از مظنونین اصلی حمله پهپادی به محل سکونت الکاظمی است، در پایهریزی و اجرایی کردن این حمله دست داشته، بیشک بدون تائید تهران بوده است. از همین روست که برخی از ناظران سیاسی از یک دو راهی بزرگ بر سر راه ایران در عراق سخن گفتهاند. حقیقت این است که ما اگر میخواهیم عراق را در مدار سیاسی خودمان نگه داریم باید یک بازنگری اصولی نسبت به تعاملاتمان با نیروهای سیاسی در عراق، و به طور خاص با گروههایی که ادعادی نزدیکی با ما دارند را داشته باشیم و با نگاهی تازه به واقعیت صحنه در عراق بنگریم تا منافع ملی و سیاسی نظام قربانی نشود