با وجود سیر نزولی آمار کرونا در کشور در مهرماه و آبان ماه، بسیاری از متخصصین اپیدمولوژیست‌ها و متخصصان بیماری‌های واگیر‌دار نگرانی‌هایی بابت بروز موج ششم کرونا در یکی دو ماه آینده دارند و هشدار داده‌اند که اگر دولت باز هم به خیال کاهش آمار به خواب خرگوشی فرو برود و موضوع پیشگیری و رعایت پروتکل‌های بهداشتی و همچنین ادامه روند واکسیناسیون را با جدیت پیگیری نکند، نمیتوانیم از مواجهه با یک موج مرگبار دیگر این ویروس کشنده در امان بمانیم و بار دیگر با بحران روبرو خواهیم شد.
حال اینکه چرا ما همچنان باید نگران موج بعدی کرونا باشیم خود سوالیست که بسیاری مایلند پاسخ آن را بدانند و مطمئنا پاسخ این سوال را باید درعوامل مختلف منجمله تاخیر در واکنش و انکار مسئولین در هفته‌های آغازین، سوءمدیریت دولت و وزارت بهداشت، و تاخیر در ورود واکسن و ناموفق بودن پروژه واکسیناسیون داخلی جستجو کرد. یکی از نگرانی‌های اصلی دیگر هم در ارتباط با موج احتمالی ششم، بستن دوباره مراکز عمومی و کند کردن چرخه اقتصاد است که این سوال را مطرح میکند که آیا واقعا با توجه به وضعیت اقتصادی کنونی و درصد بالای بیکاری، تحمل یک بحران دیگر و موج دیگری از کرونا را داریم؟
طبق آمار رسمی وزارت بهداشت تا کنون نزدیک به ۱۲۹۰۰۰ نفر از هموطنانمان جان خود را در کشور بدلیل ابتلا به کرونا از دست داده‌اند که مسلما آمار واقعی طبق تخمین کارشناسان و حتی خود مسئولین وزارت بهداشت، بیش از نیم میلیون نفر در کشور است. هنگامی که به نمودار آماری کرونا در ۲۰ ماه گذشته نگاه میکنیم، به راحتی متوجه فراز و نشیبهایی میشویم که حکابت از پنج موج شیوع کرونا در کشور دارند. طبق همان نمودارها چند هفته اخیر با میانگین ۱۳۵ قربانی در روز نشان از کاهش چشمگیر آمار قربانیان دارد که البته با وجود این روند نزولی، همچنان بسیار نگران کننده است. اما همانطور که در مقدمه هم اشاره کردیم بسیاری از متخصصین اپیدمولوژی بر این باورند که ما هنوز ماهیت کرونا را نشناخته‌ایم و هنوز فکر میکنیم شیب‌های نزولی، نشان‌دهنده کنترل بیماری است، در حالی که این اشتباه استراتژیک بزرگی است. اگر نگاهی به نمودارهای آماری در ۲۰ ماه گذشته بیاندازیم، متوجه این امر میشویم که به طور حتم در نیمه اول بهمن شاهد پیک ششم کرونا خواهیم بود و موضوع نگران کننده‌تر این است که پیشبینی می‌شود که این بار درصد بیشتری از افراد جوان و کم سن و سال درگیر این بیماری شوند.
چند روز پیش، دکتر محمدرضا مراثی، رئیس دانشکده بهداشت و مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگویی که با ایسنا داشت به همین نکته اشاره کرد و هشدار داد که اگر در خواب کاهش آمار مرگ و میر فرو رویم، ضربه مهلکی از کرونا و موج ششم این ایپدمی خواهیم خورد. این متخصص علم ایپدمولوژی به خبرنگار ایسنا گفت: «واقعیت این است که هم‌اکنون در شرایط خوبی از نظر اپیدمی کرونا قرار نداریم و اگرچه درشیب نزولی پیک پنجم کرونا قرار داریم، اما واقعیت این است که شیب نزولی پیک پنجم نباید این غفلت را در ما ایجاد کند که بر بیماری تسلط پیدا کرده‌ایم و در حال کنترل است». این پزشک متخصص دانشگاه علوم پزشکی اصفهان همچنین یادآوری کرد که «اگر به پیک‌های قبلی کرونا در استان و کشور و روند و نمودارهای صعودی و نزولی آن توجه کنیم می‌بینیم که ما بعد از هر پیک کرونا، شیب صعودی پیدا کردیم، به قله رسیدیم و بعد شیب نزولی پیدا کردیم، سپس بار دیگر بیماری فعال‌شده و شیب صعودی می‌گیرد چرا که ساز و کارهای کنترل بیماری به خوبی اجرا نشده است».
مطمئنا اینکه ما امروز با وجود کاهش آماری مرگ‌ومیر همچنان نگران موجهای بعدی کرونا در کشور هستیم نشانگر همان موضوعی است که دکتر مرائی در بخشهایی از صحبتهایش به آن اشاره کرد و آن همان موضوع سوءمدیریت و واکنش نامناسب به بحران کرونا در این ۲۰ ماه اخیر بوده است. اپیدمی که با عدم صداقت مسئولین آغاز شد و با ندانم‌کاری‌های مسئولین وزارت بهداشت کشور و سیاست‌های غلط ادامه پیدا کرد، باعث شد تا کشور هزینه سنگینی برای مبارزه با این بیماری بپردازد. همانطور که پیش‌تر بارها اشاره کرده بودیم، این بار هم باز قشر مستضعف و محروم جامعه منجمله جامعه ایثارگران و جانبازان بودند که تاوان دادند و هزینه‌های جانی و مالی متحمل شدند. ما در حالی نگران موج ششم کرونا در کشور هستیم که در بیست ماه گذشته فقط در میان ایثارگران و خانواده‌های شهدا نزدیک به ۲۰ هزار قربانی دادیم، رقمی که هیچگاه به شکل رسمی اعلام نشد اما رسانه‌ها و نهادهای نزدیک به ایثارگران به خوبی به آن واقفند.
برای درک بهتر این واقعیت که چگونه دولت و مسئولین بهداشت کشور در مهار ویروس کرونا ناموفق عمل کردند فقط کافیست یک مقایسه سطحی با چند کشور هم‌تزار دیگر در منطقه و در قاره آسیا داشته باشیم تا ببینیم چگونه برخلاف ادعای مسئولین بهداشت کشور، نه تنها موفق عمل نکردیم بلکه هزینه‌های بسیار سنگین جانی و مالی دادیم. یک مقایسه آماری که در پایان تابستان انجام شد نشان داد که ما از کشورهایی مانند عراق، ترکیه و حتی هندوستان از بابت مدیریت بحران کرونا عقب‌تریم. به عنوان مثال کشور عراق هم در تابستان گذشته روندی صعودی از این بیماری را در پیش گرفته بود، سطح ابتلای آن پایین تر از رقم محاسبه شده در ایران در همان بازه زمانی بود.
بر اساس آمارهای جهانی از کرونا در کشور عراق به طور میانگین از میان هر یک میلیون نفر، ۲۳۹ نفر به بیماری کرونا مبتلا می‌شوند، این درحالیست که در ایران از هر یک میلیون نفر به طور میانگین ۲۸۲ نفر به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند. با نگاهی به آمار و مقایسه جمعیتی ما با ۳ کشور نامبرده هم به این نتیجه میرسیم که درصد و مدت زمان موج‌ها یا پیک‌های قبلی این ویروس در کشور ما بیشتر بوده است. به عنوان مثال ترکیه در ماه های دوم و سوم میلادی سال ۲۰۲۱ (یعنی حول‌وحوش فروردین ۱۴۰۰ ) رکورد ۷۴۴ فوتی در هر یک میلیون نفر داشت که موفق شد این رقم را تا نزدیک به نود درصد نفر کاهش دهد که باز هم نسبت به ما برتری نسبی در کاهش آمار داشته است. آخرین گزینه مقایسه شده در این گزارش هندوستان بود. بررسی وضعیت آمارهای ابتلا در هند نشان میدهد نسبت ابتلای جمعیت در این کشور در اواخر تابستان به سطح ۵۵ نفر از هر یک میلیون نفر رسید که کمترین سطح ابتلا در میان چهار کشور ایران، عراق، ترکیه و هند بود. از سویی روند این متغیر کرونایی در هند روندی نزولی سریعتری نسبت به کشورهای دیگر ذکر شده داشته و همچنان مسیری رو به پایین دارد.
البته در این میان نباید از مسئولیت‌پذیری یا بهتر بگوئیم عدم مسئولیت‌پذیری جامعه هم به راحتی گذشت. همانطور که در طول یک سال و نیم پیشم هم شاهد بوده‌ایم، این روزها بار دیگر بی‌توجهی به رعایت پروتکل‌های بهداشتی در اماکن عمومی، بازارچه‌ها و مهمانی‌ها کاملاً مشهود است. متاسفانه همزمان با کاهش آمارهای مبتلایان به کرونا، پروتکل‌های بهداشتی نیز سیر نزولی پیدا کردند و درصد بالایی از جامعه نسبت به توصیه های بهداشتی پیشگیری از انتشار ویروس کرونا بی‌تفاوت شدند. از سوی دیگر واردات دیرهنگام واکسن های خارجی به کشور و تا حدی عملکرد ضعیف واکسن‌های سینوفارم و سپس واکسن داخلی برکت، دست به دست هم دادند تا همچنان نگران موجهای بعدی کرونا در کشور باشیم.
