همانطور که مطمئنا از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در جریان قرار گرفته‌اید، با وجود اینکه موضوع سربازی و شرایط نامناسب پادگانهای کشور، که میزبان تقریبا نیم میلیون سرباز وظیفه هستند، یکی از موضوعات مهم و حیاتی یک دهه اخیر بوده، اما رسانه‌‌های نزدیک به نیروهای مسلح و دولت کمتر از مشکلاتی که سربازان در پادگانها با آنها روبرو هستند، نوشته‌اند. به یاد داریم که در دوارن رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری، معدود موضوعاتی که نامزدها از بحث درباره آن منع شده بودند، بحث اصلاح ساختار سربازی اجباری بود که این امر نشانگر خط قرمزهای عجیب نظام در این زمینه است. برغم این خط قرمزها، توقعی که از آیت‌الله رئیسی و دولت سیزدهم می‌رود این است که نگاهی منطقی به موضوع سربازی داشته باشند و به انتقادهای صاحبنظران دلسوزان در این زمینه توجه کنند.
به هرحال باید توجه داشت که در شرایط کنونی، سربازان وظیفه بدنه اصلی و پیاده نظام قوای نظامی کشور را تشکیل می‌دهند و ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که امنیت در اولویت ما است ولی سربازان وظیفه و رسیدگی به وضع و حال آنها در اولویت نیست. در بحث بودجه‌بندی و هزینه، دولت می تواند بسیار موثر عمل کند و اولویت‌بندی ها را بر اساس نیازهای کشور و نیازهای سربازان تنظیم نماید. مخارج نظامی که ما در خارج از کشور صرف کرده‌ایم در بیشتر موارد دهها برابر هزینه‌ای بوده که در پادگانهای داخل صرف کرده‌ایم ولی بازدهی این هزینه‌های برون‌مرزی برای امنیت کشور آنچنان که باید و شاید بالا نبوده است. دولت سیزدهم باید با یک ارزیابی واقعگرایانه از وضعیت این هزینه‌بندی‌ها، یک التفاطی هم به نیروهای درون‌مرزی بکند و دستکم به وضعیت بد پادگانها رسیدگی کند.
علاوه بر بحث بودجه و هزینه، موضوع اصلاح ساختاری و شکلی سربازی اجباری و اصلاح قوانین مربوطه هم از سوی ناظران بسیار مورد تاکید قرار گرفته است و ما هم در صدای مدافعان بارها به آن اشاره داشته‌ایم. این امری است که دولت در تعامل با مجلس قادر به پیگیری آن خواهد بود. متاسفانه یک لابی قوی در نهادهای لشکری و کشوری وجود دارد که با هرگونه تغییر ساختاری در وضعیت نظام وظیفه مقابله می‌کند که البته در نیات چنین افرادی سوالهای زیادی مطرح است، ولی به هرحال همین لابیگری‌ها کار را به جایی رساند که حتی صحبت کردن از اصلاح نظام وظیفه به خط قرمز نظام تبدیل شد و نامزدهای انتهابات ریاست جمهوری از اظهارنظر درباره آن منع شدند.
با توجه به این لابی‌گری قوی که وجود دارد، شاید در این مرحله بحث بودجه بندی و بازتعریف اولویت‌های مربوطه عملی‌تر باشد. به هر حال سیاستمدار ما باید قبول کند که بخصوص در چند سال اخیر به دلیل مشکلات معیشتی و وضعیت بد اقتصادی کشور، شرایط رسیدگی به پادگانها و امکانات سربازان هم بدتر شد و سربازان با مشکلات متعددی در پادگان ها اعم از وضعیت خوابگاه‌ها، کیفیت غذا، شرایط بهداشتی، و حتی نحوه برخورد مافوق‌ها روبه رو هستند. در یک و سال نیم گذشته هم با توجه به شیوع ویروس کرونا، وضعیت بهداشتی پادگانها آنطور که باید و شاید نبوده و بسیاری از سربازان از شرایط بهداشتی پادگانها ناراضیند.
یکی از سربازان وظیفه چندی پیش در مکاتبه‌ای از طریق توئیتر با وی داشتیم از امکانات ناچیز پادگان محل خدمت خود، پادگان آموزشی شهید ثابت‌خواه، برای مقابله با کرونا نوشت و در پاسخ به سوال ما در این مورد گفت: «در پادگان ما تنها کاری که میکنند این است که در هنگام تفتیش به ما دست نمیزنند و هر ازگاهی با دماسنج دیجیتالی دمای بدنمان را چک میکنند که تب نداشته باشیم اما مشکلات و کمبود وسایل بهداشتی بسیار داریم که از همان آغاز شیوع کرونا امیدوار بودیم که برطرف شود اما مشکلات همچنان باپرجا هستند». این سرباز وظیفه در بخشی از پاسخ خود به سوالات ما نوشت: «خود سربازها مسئول تهیه الکل ضدعفونی و دستکش و امکانات دیگر بهداشتی از جیب خود هستند چون در پادگان به اندازه کافی برای مصرف همه سربازان تجهیزات پزشکی نداریم».
در کنار این مشکلات هم در حالی که مسئولین نظام وظیفه و مسئولین بهداشتی نیروهای مسلح، مانند امیر دریادار دوم پزشک مصطفی مداح، معاون بهداشت ارتش میگوید، «هیچ موردی از کرونا در پادگانهای ارتش وجود ندارد»، گزارشهای رسیده از پادگانها حاکی از حداقل هشتصد مورد مبتلا به کرونا در پادگانها در یک سال اخیر است که البته این تنها موارد کشف شده است و بسیاری از بیماران بدون آزمایش دوران بیماری را سپری کرده اند و اصلا رصد نشده‌اند.
جدا از موضوع کمبود امکانات متاسفانه نوع برخورد مافوق ها هم بسیار غیرحرفه‌ای و به قول یکی از سربازان مخاطب صدای مدافعان «دبستانی» گزارش شده است. در طول خدمت با توجه به محدودیتها و مشکلاتی که برای سربازان بوجود می‌آید، گاهی ممکن است سربازان دست به اقدامات نامناسب بزنند که نهایتا با آنها از طرف مافوق‌ها برخورد میشود اما متاسفانه فرماندهان پادگانها بعضا رفتار نامناسبی با سربازان دارند که از حدود قوانین و مقررات خارج است. متعاقبا برخی از سربازان جوان هم که نمی‌توانند با چنین برخوردهای غیر انسانی کنار بیایند دچار آسیبهای شدید روحی و روانی میشوند اما دسترسی به مشاوره با روانپزشک بسیار محدود است و تنها در موارد بسیار حاد و مشکلات روحی شدید مانند اقدام به خودکشی است که چنین خدماتی در اختیار سربازان قرار داده میشود. (ماه گذشته در مورد درصد بالای خودکشی میان سربازان متنی منتشر کردیم که علاقه‌مندان میتوانید برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به آن مقاله مراجعه کنند).
